Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι Έλληνες δεν μπορούν να ομονοήσουν. Για πολλές και διάφορες αιτίες, είναι συνέχεια χωρισμένοι σε δύο ή περισσότερα στρατόπεδα, υποστηρίζοντας –τις περισσότερες φορές – από έντονα έως φανατικά τις απόψεις τους.
Όμως, όταν αποφασίσουν να ξεπεράσουν τα όσα τους χωρίζουν, κάνουν θαύματα. Τρανό παράδειγμα η Επανάσταση του 1821, που ξεκίνησε υπό δυσμενείς συνθήκες, μετά από σχεδόν 400 χρόνια σκλαβιάς και υποταγής, με θετικά στην αρχή αποτελέσματα. Ο αέρας της, όμως, που ήταν στην αρχή θυελλώδης λίγο έλειψε να σβήσει, αφού το σαράκι της διχόνοιας, της κατάρας αυτής του ελληνικού έθνους, άρχισε να κατατρώει τα σωθικά των επαναστατών. Τελικά, η επανάσταση σώθηκε και η Ελλάδα απέκτησε επίσημα οντότητα ως κράτος.
Ακόμη κι αν ανατρέξουμε στα αρχαία χρόνια, η κατάσταση δεν ήταν διαφορετική. Το θέμα είναι διαχρονικό και, κατά συνέπεια, μεταφέρεται στη σημερινή εποχή. Ο ένας αντιμάχεται τον άλλον, σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας.
Μπορούμε να ξεπεράσουμε τα όσα μας χωρίζουν, όπως κάναμε το 1821, και να προχωρήσουμε ενωμένοι σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, ήταν το ερώτημα που θέσαμε σε πολίτες και οι απαντήσεις που πήραμε, επίσης διαφέρουν.
Θα ήταν, άλλωστε, παράξενο να επιτυγχάναμε ταύτιση απόψεων. Έλληνες είμαστε…
Αγγελική Αργύρη
Όπως παρατήρησε η Αγγελική Αργύρη, «είναι λυπηρό μετά από τόσα χρόνια και όσα έχει πληρώσει ο ελληνισμός και όσα εξακολουθεί να βιώνει ακόμη και σήμερα, να υπάρχουν δύο ή και περισσότερες απόψεις ως προς τι έχει γίνει ιστορικά στην Ελλάδα».
«Ο καθένας», συνέχισε, «δικαιούται να έχει την άποψή του και στη δημοκρατία έχουν όλοι φωνή, έστω και αν δε συμφωνούμε. Αυτό για εμένα είναι δημοκρατία. Όταν αποκλείουμε την έκφραση γνώμης είναι κάτι σκοτεινό και άκρως επικίνδυνο, ενώ ό,τι βρίσκεται στο φως είναι αποδεκτό».
Διευκρινίζοντας όσα είπε για τα ιστορικά στοιχεία, εξέφρασε την άποψη ότι υπάρχουν επί πολλά χρόνια οι αριστερίζουσες απόψεις δήθεν διανοουμένων και εκσυγχρονιστών. «Στη Μεσσηνία», είπε χαρακτηριστικά, «βρίσκεται η περιοχή της Πηγάδας. Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια σε πραγματικά γεγονότα και να αποποιούμεθα ή να αρνούμαστε ό,τι έχει συμβεί».
Γ. Δαβίλλας
Με αναφορά στο Γάλλο φιλόσοφο του μεσοπολέμου Μιστράλ ξεκίνησε να τοποθετείται ο Γ. Δαβίλλας. Όπως μας είπε, ο εν λόγω φιλόσοφος, αναφερόμενος στους Έλληνες, είχε σχολιάσει: «Εκεί που οι άλλοι επιτυγχάνουν ευκολότατα, αυτοί (οι Έλληνες) αποτυγχάνουν. Εκεί που δικαιολογημένα οι άλλοι αποτυγχάνουν, αυτοί επιτυγχάνουν».
Επισήμανε, μάλιστα, ότι «αυτή είναι η Ελλάδα και οι Έλληνες. Το αιώνιο ακατάλυτο πνεύμα που ούτε συλλαμβάνεται, ούτε υποτάσσεται, ούτε και αποθνήσκει».
Παρατήρησε ακόμη πως «αυτό είναι μια διαχρονική αλήθεια, που αποδεικνύει ότι οι Έλληνες είναι άνθρωποι της υπέρβασης. Μιας υπέρβασης που θεωρώ ότι είναι υποχρέωση να κάνει ο σημερινός νεοέλληνας, και είμαι πεπεισμένος πως ήρθε η ώρα να την κάνει, όπως έγινε το 1821 και επαναλήφθηκε με την εποποιία του 1940. Χρειάζεται μια εσωτερική επανάσταση, προκειμένου να ξεπεραστεί η εγωκεντρικότητα και να προχωρήσουμε στην κοινωνική συλλογικότητα, γιατί ο Έλληνας κατάλαβε ότι οι μέχρι τώρα πολιτικές ηγεσίες, όλων των αποχρώσεων, τον οδήγησαν σε αυτή την κοινωνική – αξιακή παρακμή.
Χρειάζεται, εδώ και τώρα, μια επανάσταση, που θα ξεκινήσει εσωτερικά από τον καθέναν, με σκοπό την αναθεώρηση του τρόπου ζωής μας».
Αναρωτήθηκε αν ήλθε η ώρα να αρχίσουμε όλοι να ζητούμε απαντήσεις στο ερώτημα «τι κάναμε εμείς για την πατρίδα» και όχι τι έκανε η πατρίδα για εμάς, και συνέχισε λέγοντας: «Στο όνομα της δημοκρατίας και της ελευθερίας η πολιτική τάξη πραγμάτων της πατρίδας μας, με το λαό να το επιτρέπει, εμπέδωσε τη δικτατορία της ασυδοσίας. Η δημοκρατία, προκειμένου να λειτουργήσει με δικαιοσύνη, έχει δικαίωμα, αλλά κυρίως οφειλή, να εφαρμόζει το νόμο σε όλα τα επίπεδα. Πλέον, φθάσαμε στο σημείο το κακούργημα, δηλαδή η απιστία περί την υπηρεσία, να έχει μετατραπεί σε πλημμέλημα και μετά αναρωτιόμαστε γιατί φθάσαμε εδώ που φθάσαμε»
Καταλήγοντας, σημείωσε πως ήρθε η ώρα να αντιδράσει η κοινωνία και να αναλάβει τις ευθύνες της, αντί να ομφαλοσκοπεί και να λέει συνέχεια ότι της φταίνε οι άλλοι.
Ανδ. Ζαγάκος
Όπως μας είπε ο Ανδ. Ζαγάκος, «απορούμε για την όποια μορφή διχόνοιας υπάρχει, οικονομική, επαγγελματική κ.λπ., για κάτι απολύτως φυσιολογικό. Όσοι μένουν σε αυτό τον ευλογημένο τόπο, αν ήμασταν μονιασμένοι, θα βρισκόμασταν σε καλύτερη κατάσταση.
Αν αυτό είναι η κατάρα του έθνους ή μια σύγχρονη Λερναία Ύδρα που αναπαράγεται ή μια συνωμοσιολογία, ο καθένας μπορεί να το εκλάβει στο ποσοστό που επιθυμεί».
«Το βασικό ζητούμενο», συνέχισε, «είναι να μονιάσουμε κι ας σημειωθεί ότι δεν ήμασταν μονιασμένοι ούτε το 1821, ούτε και την περίοδο έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά ούτε και μετά την απελευθέρωση».
Ο ίδιος δήλωσε απαισιόδοξος πως μπορεί να επέλθει ομόνοια: «Γιατί να είμαστε σήμερα μονιασμένοι, αναρωτήθηκε, όταν υπάρχουν τα παραπάνω παραδείγματα;
Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, αλλά διδάσκει. Δε θα πρέπει να παραδειγματιστούμε από όλα αυτά;
Είμαστε ένα μικρό έθνος με τη δική του γλώσσα και ιστορία. Αν δεν μονιάσουμε, και δε στηρίξει ο ένας τον άλλον, να αποδεχθούμε ότι ο πολιτισμός μας ανήκει σε όλο τον κόσμο και δεν περιχαρακώνεται μόνο στους Έλληνες που γράφει η ταυτότητά τους ότι είναι Έλληνες, δε θα μπορέσουμε να το ξεπεράσουμε».
Καταλήγοντας επισήμανε πως αυτή τη φορά το πρόβλημα της διχόνοιας εδράζεται στο οικονομικό και εξαπλώνεται σε άλλα πεδία της καθημερινής λειτουργίας, ενώ στο παρελθόν τα αίτια ήταν κοινωνικά και πολιτικά.
Χρ. Κορομηλάς
Εντελώς διαφορετική είναι η εκτίμηση του κ. Χρ. Κορομηλά, ο οποίος θεωρεί πως υπάρχει μεταστροφή της κατάστασης και έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία συνένωσης δυνάμεων. «Το αισιόδοξο της περιόδου που διανύουμε είναι ότι έχει αρχίσει να αναπτύσσεται ένα ισχυρό δίκτυο κοινωνικής αλληλεγγύης, όπου άνθρωποι οικονομικά αδύναμοι ενώνουν τις δυνάμεις τους για να ενισχύσουν και να βοηθήσουν τους πιο αδύναμους».
Θέλοντας δε να συνδυάσει το 1821 με τη σημερινή εποχή, αφού αυτό ήταν και το ερώτημα που του απευθύναμε, ανέφερε: «Το διακύβευμα της περιόδου του ’21 ήταν η ελευθερία και η αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Σήμερα, το διακύβευμα είναι η αποτίναξη ενός άλλου ζυγού, του οικονομικού, που μας έχει επιβληθεί μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κατοχής».
Αλέξ. Παντζής
Την άποψη ότι δεν υπάρχει περίπτωση να ξεπεραστούν τα προβλήματα, αφού ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει απομονώσει τους ανθρώπους, εξέφρασε ο Αλέξ. Παντζής: «Σήμερα έχει χαθεί η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων κι αυτό κάνει την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη. Ο καθένας παραμένει περιχαρακωμένος στα προβλήματά του, με τελικό αποτέλεσμα να παραμένει αμέτοχος και απαθής στα όσα συμβαίνουν γύρω του».
Νικ. Χριστόπουλος
«Δεν υπάρχει περίπτωση να συμφωνήσουμε», παρατήρησε ο Νικ. Χριστόπουλος. «Η ανάγκη του Έλληνα του 1821 ήταν ανεξαρτησία και ελευθερία έκφρασης, ενώ η ανάγκη των σημερινών Ελλήνων είναι η εξασφάλιση των υλικών αγαθών.
Ξεφύγαμε από την ιδέα και περάσαμε στα υλικά αγαθά, κι οι νεοέλληνες δε θέλουν να είναι ελεύθεροι, αλλά προτιμούν να είναι σκλάβοι με ένα μισθό».
Άλλη άποψη
Τους πολιτικούς υποδεικνύει ως υπεύθυνους για την κατάσταση που υπάρχει μια γυναίκα που μας μίλησε, χωρίς να επιθυμεί να δημοσιοποιηθεί το όνομά της: «Ακολουθώντας τη γνωστή πια, αλλά πάντα επιτυχημένη τεχνική του “διαίρει και βασίλευε”, οι υπεύθυνοι για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα δημιουργούν τεχνηέντως διχασμό και αντιπαράθεση μεταξύ των κοινωνικών ομάδων. Σκοπός τους, να αποπροσανατολίζουν το λαό και την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα, που είναι οι πολιτικές τις οποίες οι ίδιοι έχουν ασκήσει εδώ και πολλά χρόνια κι εξακολουθούν να ασκούν, ώστε ανενόχλητοι να συνεχίζουν το… σωτήριο για την πατρίδα έργο τους. Παρακαλώ… δε θέλω να μας “σώσετε” περισσότερο».
Του Χάρη Χαραλαμπόπουλου
beota 